FAQ

Kompostowanie to naturalny i łatwy sposób na zdrową glebę wogrodzie i obfite plony. Wystarczy odpowiednio przygotować miejscedo gromadzenia odpadów biodegradowalnych i zapewnić mikroorganizmomoptymalne warunki do pracy, a po kilku miesiącach uzyskamyekologiczny, bogaty w składniki odżywcze, a do tego całkowiciedarmowy kompost, czyli uniwersalny nawóz nadający się do prawiewszystkich upraw.

Aby procesy rozkładu materii przebiegały prawidłowo, należyzadbać o odpowiednie warunki i kontrolować następujące czynniki:

• miejsce – osłonięte od wiatru, zacienione, w którym niezalega woda.

• wielkość odpadów – nie powinny być większe niż 1,5 cm(dotyczy to każdego rodzaju materiałów biologicznych, od słomypo skórki z owoców).

• zawartość wody w odpadach – kompost nie może być ani zasuchy, ani za mokry (zbyt mokry będzie nieprzyjemnie pachniał;zbyt suchy może gnić).

• ilość tlenu – dostęp do świeżego powietrza zapobiegagniciu przebiegającemu w warunkach beztlenowych,

• temperaturę – powinna ona wynosić od 10 do 70 stopni C(każde podniesienie temperatury o 10 stopni podwaja tempo przebiegukompostowania),

• rodzaj i liczbę mikroorganizmów – mikroorganizmy iprzetrwalniki odpowiadają za proces kompostowania. Nowykompostownik warto zaszczepić dojrzałym kompostem, obornikiem lubspecjalnym preparatem zawierającym bakterie inicjujące rozkład.

Nawet duży kompostownik z czasem może się przepełnić. Kiedytrawnik jest duży, wiosną mamy naprawdę sporo skoszonej trawy, ajesienią wszędzie zalegają liście z drzew i krzewów.Aby uniknąć problemu z regularną pielęgnacją trawnika iopróżnianiem kompostownika najlepiej... ograniczyć ilośćpowstających po skoszeniu odpadów. Najwygodniej część działkizagospodarować w formie małej łąki kwietnej. Wymaga ona koszeniatylko raz w sezonie, a do tego ozdobi otoczenie domu. Odpowiedniodobrana mieszanka nasion spowoduje, że kwiaty będą kwitnąć przezznaczną część sezonu.

Proces rozkładu odbywający się stale w kompostowniku polega na pobieraniu przez mikroorganizmy tlenu w procesie oddychania komórkowego i wydalaniu dwutlenku węgla, wody i energii. Ciepło jest więc naturalnym produktem procesu rozkładu materii organicznej. Energia ta sama w sobie także wspomaga rozkład białek, tłuszczy czy celulozy i zabija szkodliwe drobnoustroje. Wniosek jest taki, że wysoka temperatura w kompostowniku oznacza prawidłowy przebieg procesu rozkładu odpadów. Mikroorganizmy zamieszkujące kompostownik mają dostęp do tlenu i sprzyjające warunki do pracy, a Ty nie masz się czym martwić.

Powstawanie kompostu można podzielić na 3 fazy. Pierwsza z nich trwa zazwyczaj kilka tygodni, w ciągu których odbywają się najintensywniejsze procesy rozkładu materii organicznej. Wtedy mikroorganizmy mają najwięcej roboty, ponieważ wstępnie przerabiają wszystkie odpady. W wyniku tych procesów powstaje bardzo dużo energii, a temperatura wewnątrz pryzmy może wzrosnąć nawet do 70 stopni Celsjusza. Po około 20-30 dniach faza 1 dobiega końca i temperatura kompostu wyraźnie spada, ale nie wychładza się całkowicie.

Kompostownik wydziela nieprzyjemny zapach najczęściej wtedy, kiedy w pryzmie brakuje tlenu. Mikroorganizmy rozkładające odpady potrzebują tlen do życia. Kiedy dostęp tego pierwiastka jest ograniczony, mikroorganizmy wymierają, a odpady psują się, zamiast zamieniać w humus. Aby uniknąć wystąpienia tego problemu:

• pryzma kompostownika powinna mieć szpary na całej wysokości, umożliwiając swobodny przepływ powietrza,

• odpady powinny być ułożone luźno (ubijanie odpadów skutkuje odcięciem tlenu do wnętrza pryzmy),

• można dotlenić kompost, regularnie przerzucając jego zawartość co miesiąc lub dwa.

Dobrym sposobem na zapewnienie swobodnego przepływu powietrza jest także umieszczenie na spodzie kompostu nawierconych rurek, przez które tlen przepływa z zewnątrz pryzmy do środka.

Inne przyczyny brzydkiego zapachu to wrzucanie do kompostownika odpadów nienadających się do kompostowania (np. mięso, odpady rybne, nabiał), układanie zbyt grubych warstw odpadów jednego rodzaju lub zbyt duża ilość wody.

Brzydkiego zapachu niestety trudno pozbyć się całkowicie, ale nie warto od razu pozbywać się zawartości kompostownika i zaczynać od nowa. Można próbować poprawić warunki panujące wewnątrz pryzmy:

• przykrywając kompostownik, kiedy jest zbyt mokry,

• dorabiając otwory na ścianach lub nakłuwając stos odpadów, polepszając dopływ powietrza,

• zwracając większą uwagę na warstwowanie odpadów, przekładając je np. szyszkami.

Ta ostatnia metoda wpływa na zwiększenie ilości węgla w kompoście, który jest niezbędny do właściwego funkcjonowania mikroorganizmów. Węgla brakuje wtedy, kiedy w kompoście jest zbyt dużo zielonych odpadów ubogich w ten pierwiastek (np. koszonej trawy lub obierek owoców). Aby temu zaradzić, należy dodać do kompostownika odpady brązowe, np. wspomniane już szyszki, ale też patyki lub suche liście i układać je naprzemiennie z odpadami zielonymi.

Muszki owocówki są zwabiane przez odpady zawierające cukier. Jeśli takie odpady zalegają na wierzchu kompostu, muszki zjawią się na pewno. Problemowi łatwo zaradzić przysypując „słodkie" odpady czymś, co cukru nie zawiera, np. trocinami lub popiołem.

Przerzucanie kompostu to skuteczna metoda na równomierny rozkład wszystkich odpadów i na napowietrzenie pryzmy. W kompostowniku nieprzerabianym (nieprzerzucanym) często przy ścianach lub we wnętrzu pozostają odpady nierozłożone. Mieszając zawartość kompostownika, sprawimy, że odpady będą rozkładać się mniej więcej w tym samym tempie.

Jeśli jednak nie masz czasu przerzucać kompost, wyjściem z sytuacji jest postawienie drugiego kompostownika zaraz obok pierwszego. Na bieżąco wrzucaj do niego tylko te odpady, które nie rozłożyły się do końca w kompostowniku nr 1 (podziałają one jako zaszczepka). Razem z nierozłożonymi resztkami warto też przerzucić kilka dżdżownic. W ten sposób w pierwszym kompostowniku zostaje kompost, którego rozkład trwa równomiernie i który już za niedługo będzie dojrzały, a do drugiego możesz wrzucać nowe odpady.

Istnieje kilka sposobów na przyspieszenie kompostowania:

• zapewnienie stałego dostępu tlenu i odpowiedniej wilgotności,

• dodanie dżdżownic, najlepiej kalifornijskich (można je kupić w sklepach specjalistycznych),

• wrzucanie różnorodnych odpadów (zachowanie optymalnej zawartości węgla i azotu),

• stosowanie zaszczepki w postaci dojrzałego kompostu, kupnej zaszczepki lub odpadów pozostałych z gnojówki roślinnej wykonanej np. z bzu.

Jak wykonać gnojówkę z bzu? Wrzuć do wiadra gałązki bzu czarnego i zalej je wodą w proporcji 1kg:10l. Po około 2-5 tygodniach uzyskasz wodę, którą możesz wylać w ogrodzie (skutecznie odstrasza krety), a pozostałe gałązki wrzuć do kompostownika.

Jest to naturalny, bioenzymatyczny środek czyszczący, który można dodać do kompostownika w celu przyspieszenia procesu kompostowania. Środek ten zawiera bakterie przyspieszające kompostowanie, zmniejszając ryzyko wystąpienia pleśni i nieprzyjemnych zapachów. Jest to środek naturalny, dlatego dodając go do kompostu wciąż trzeba dbać o odpowiednie warunki, m.in. dostęp powietrza, bo inaczej środek będzie bezużyteczny. Przed użyciem akceleratora warto zapoznać się z instrukcją. Można go zakupić w sklepach specjalistycznych.

Przykrycie kompostownika zwykle jest dobrym posunięciem, ponieważ pomaga zachować przy życiu dżdżownice, które często są wyjadane przez ptaki. Dzięki pokrywie polepszona jest też termoizolacja wnętrza (latem pokrywa zapewnia cień, zimą chroni przed śniegiem i mrozem). Pokrywa dobrze chroni również przed zalaniem kompostu w deszczowe dni. Nie powinna być jednak całkowicie szczelna – kompost potrzebuje odpowiedniego poziomu wilgotności.

Jako naturalną okrywę można stosować np. trawę lub słomę.

Najprostszym sposobem na samodzielne zbudowanie kompostownika jest zbicie ze sobą czterech palet. Ich ażurowa konstrukcja umożliwia dopływ powietrza na całej wysokości kompostownika. Można również rozebrać palety lub stare drewniane skrzynie i z uzyskanych desek utworzyć kompostownik wybranej wielkości. Wybierając tę metodę, należy najpierw pionowo wbić w ziemię cztery paliki, wyznaczając brzegi kompostownika, i poziomo przybić do nich deski z zachowaniem kilkucentymetrowych przerw. Ważne, żeby deski te były oczyszczone z farby, ale dobrze zaimpregnowane. Zasada jest jedna – im kompostownik jest prościej zbudowany, tym lepiej.

Standardowy drewniany kompostownik jest zazwyczaj wielkości 1m³ (1 000 litrów) lub 1,5m³ (1 500 litrów). Taka wielkość zwykle wystarcza do kompostowania odpadów ogrodowych, takich jak trawa czy liście, zebranych w ogrodzie o wielkości około tysiąca m² (wychodząc z założenia, że na każdy metr kwadratowy ogrodu potrzebny jest mniej więcej 1 do 1,5 litra objętości kompostownika). Jeśli zamierzasz kompostować tylko odpady kuchenne, wystarczy kompostownik o pojemności od 150l do 500l. Jeśli odpadów kuchennych jest mało lub nie masz miejsca na duży kompostownik, możesz kupić kompostownik domowy kuchenny o pojemności około 2,5 litra. Uzyskany w nim kompost wystarcza do zasilenia roślin domowych.

Zwykle najlepszym rozwiązaniem jest układanie warstw kompostu bezpośrednio na gruncie, ponieważ dzięki temu możliwy jest drenaż wody, a dżdżownice i inne organizmy mogą bez przeszkód wędrować do wnętrza kompostownika. Wykonane w ten sposób są najczęściej kompostowniki drewniane, które albo wcale nie mają dna, albo tworzą je luźno pozbijane deski lub folia perforowana. Jednak kompostownik z zamkniętym dnem, np. kupny wykonany z plastiku, też się sprawdza. Ważne tylko, żeby jego konstrukcja umożliwiała cyrkulację powietrza. Powodzeniem cieszą się także kompostowniki na nóżkach. Odradzamy natomiast umieszczenie kompostowników na twardej, nieprzepuszczającej powierzchni, np. betonie.

Obecność białych larw w kompostowniku nie zawsze oznacza kłopoty. W kompostowniku mieszka wiele pożytecznych organizmów przerabiających materię organiczną, ale zdarzają się też nieproszeni goście. Bywa, że w kompoście lęgną się pędraki chrząszcza majowego lub larwy sprężyka i innych ogrodowych szkodników, których dorosłe formy żywią się roślinami. W tym wypadku larwy można wybierać ręcznie z dojrzałego kompostu i rzucić do zjedzenia ptactwu domowemu lub przekopać nieprzerobiony kompost tak, żeby odsłonięte pędraki były zjadane przez ptaki.

Kompostowniki zazwyczaj są wykonane z drewna lub plastiku i każdy z tych materiałów ma swoje plusy i minusy. Kompostownik plastikowy lepiej zatrzymuje wodę i przysłania znajdującą się w nim zawartość (jest więc bardziej estetyczny), ale gorzej rozkładają się w nim duże odpady i trudniej go opróżnić, bo jest głęboki. W kompostowniku drewnianym odpady szybciej się przesuszają ze względu na szczeliny, przez które także widać nieciekawie wyglądający stos odpadów, ale za to chętniej zamieszkują go przyspieszające kompostowanie dżdżownice. Wybór zależy więc od własnych preferencji.

Jeśli proces kompostowania przebiega prawidłowo, dojrzały kompostuzyskamy po ok 12 miesiącach. Jeżeli dodatkowo wykorzystamyaktywatory kompostowania, ten okres może ulec skróceniu. Takikompost ma cechy gleby humusowej – jest czarny, ma wyraźne grudki(tzw. gruzełki), jest sypki, lekko wilgotny i wydziela przyjemny„zapach lasu”. Mogą w nim być resztki wciąż nierozłożonychroślin, dlatego przed wykorzystaniem go jako nawóz warto świeżykompost przesiać przez sito..

Wnętrza kompostownika nikt nie sprawdza, więc to, co do niegowłożysz, zależy tylko od Ciebie. Warto jednak stosować się dopewnych zasad, jeśli chcesz mieć pewność, że kompost będzieekologiczny i zdatny do wykorzystania w ogrodzie. Do kompostownikawkładaj:

• resztki warzyw,

• resztki owoców,

• obierki

• jedzenie w płynie,

• skorupki jaj,

• trociny,

• fusy z kawy i herbaty (ale bez torebek),

• karton,

• niezadrukowany papier (zwróć uwagę, że spora część papierupowlekana jest warstwą ochronną, taki papier nie nadaje się dokompostownika),

• popiół z kominka,

• gałęzie,

• gałązki roślin domowych,

• liście,

• skoszoną trawę.

Chwasty, podobnie jak inne rośliny, podlegają procesom gnilnym.Jednak kiedy wrzucimy do kompostownika dojrzałe rośliny, którewytworzyły nasiona, lub chwasty wieloletnie, które odrastają zkorzeni, to takie rośliny zapuszczą korzenie w kompostowniku.Warunki w nim panujące (temperatura, wilgotność) nie niszcząchwastów, ale pozwalają im się odrodzić i rozrastać.

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Cytrusy posiadajądużą zawartość kwasów organicznych, olejków eterycznych iróżnych flawonoidów, które zakwaszają środowisko. Gdy będzieich dużo w kompostowniku, a sam kompostownik będzie mały, toniskie pH zmniejszy ilość bakterii i spowolni proces kompostowania.Gdy ilość cytrusów będzie optymalna, to flora bakteryjnadostosuje się do warunków panujących w kompostowniku.

Do użyźnienia gleby najodpowiedniejszy jest właśnie kompost.Najlepiej jest równomiernie rozłożyć go na glebie wokół roślin,a następnie wymieszać z górną warstwą podłoża.

• Użyźnianie przedsiewne (lub inaczej przedwegetacyjne)polega na rozprowadzeniu kompostu na zaoranej glebie przygotowanejpod uprawy i przekopaniu na głębokości około 10-20 cm.

• Użyźnianie punktowe polega na wymieszaniu kompostuz glebą w stosunku 1:1 i wysypaniu na dnie dołka. Taka mieszankasłuży jako podłoże dla korzeni np. drzew czy krzewów. Resztąmieszanki zasypuje się dołek i posadzoną roślinę.

Oczywiście! Wykorzystanie kompostu w ogródku to tylko jeden zpomysłów na jego zagospodarowanie. Nadaje się on też do roślindoniczkowych. Możesz go stosować jako dodatek do ziemi albo — wpostaci płynnej — do podlewania roślin, które trzymasz nabalkonie lub na parapecie.

Dobrze prowadzony kompostownik domowy, podobnie jak te ogrodowe, niewydziela żadnego zapachu. Istnieją nawet takie kompostowniki, którepozwalają zbierać w dolnej części kompostownika płyn, którymmożna bez problemu dodatkowo podlewać kwiaty i rośliny.Pamiętajmy, że w odróżnieniu od nawozów sztucznych nie maryzyka, że kompostu dodamy zbyt dużo.